Sử dụng VPSKey

Sử dụng vi tính, ai cũng biết cần phải có phần mềm để sử dụng bàn phiếm đánh chữ Việt, tôi đã sử dụng VPSKey từ năm 1996 cho đến nay, nhận thấy VPSKey có nhiều điểm tiện lợi:

Thứ nhất: Đây là phần mềm của Hội Chuyên Gia Việt Nam, nhằm mục đích giúp cho người Việt sử dụng chữ Việt được tiện lợi trên máy vi tính, khuyến khích trẻ em Việt Nam ở nước ngoài yêu thích tiếng Việt.

Thứ hai: Là một Hội bất vụ lợi (nonprofit), nên phần mềm này dùng miễn phí, không vì vậy mà kém hữu dụng.

Thứ ba: Nó có nhiều dạng chữ (font), chữ đẹp. Lại có thể hoán chuyển một bản văn cất dưới dạng này ra dạng khác dễ dàng, chẳng hạn như VNI, VPS ra Unicode hay ngược lại.

Chính vì những lý do trên, cho nên tôi muốn giới thiệu để mọi người dùng một phần mềm hữu dụng này.

Nhiều năm trước, dùng VPS bị hạn chế vì không thể viết Email chữ Việt có dấu với VPS, nay cũng vậy, nhưng chúng ta có thể sử dụng VPSKey viết Email với dạng chữ Unicode như Times New Roman dễ dàng. Có thể lấy xuống phần mềm này ở:

http://vps.org

Dùng Unikey cũng là một phần mền hữu dụng do ông Phạm Kim Long, giáo sư ở Đại học Tiệp Khắc sáng tạo. Phần mềm này cũng miễn phí, cũng có thể hoán chuyển bản văn từ dạng chữ này ra dạng chữ khác như VPSkey, nhưng Unikey phải dùng dạng chữ của VPS hay VNI. Có thể lấy xuống phần mềm này ở:

http://unikey.org

Xin giới thiệu VPSKey

Sử dụng VPSKeys 4.x

Thiết Trí

Sau khi download nhu liệu vpskeys xuống, chạy program để thiết trí VPSKeys vào máy.

Chạy VPSKeys

Bắt đầu nhu liệu VPSKeys bằng cách nhấn Start, Program, chọn nhóm "Hoi Chuyen Gia Viet Nam", rồi nhấn VPSKeys. (Xem hình dưới đây)

Sẽ có hình sau đây hiện ra trong vài giây rồi tắt.

 

Sau đó, icon của VPSKeys sẽ hiện lên trong góc phải của "task bar".

Ghi Chú: Nếu đang trong dạng đánh tiếng Việt thì sẽ có hình bàn tay trên icon của VPSKeys (như hình trên). Nếu tắt dạng đánh tiếng Việt thì hình bàn tay sẽ biến mất.


 Sử dụng VPSKeys

Mọi thay đổi về cách đánh tiếng Việt, tắt/mở tiếng Việt, chọn bảng mã, v.v... được thực hiện qua khung kiểm soát "control panel" của VPSKeys. Khi nhấn vào icon VPSKeys, sẽ có khung hình sau đây hiện lên:

Các nút bên dưới của khung hình có nghĩa sau đây:

- Biên Soạn: Ghi chú về nhu liệu VPSKeys.
- OK: Tắt Khung Kiểm Soát (Control panel). Khung hình trên sẽ biến đi.
- Ngưng: Chấm dứt nhu liệu VPSKeys.
- Giúp đỡ: Xem phần giúp đỡ.


Trong Khung Kiểm Soát (Control Panel) của VPSKeys có 4 bảng: Điều Chỉnh, Hoán Chuyển, Tốc Ký, Kỹ Thuật. Cách sử dụng như sau.

Bảng Điều Chỉnh

(Vẫn xem hình bên trên). Người dùng có thể thay đổi các điểm sau:

Cách Đánh: Chọn một trong ba cách đánh
- Việt Nam: đánh chữ Việt Nam thông thường
- Địa Phương: ngôn ngữ địa phương (Anh, Pháp, Đức, v.v...)
- Viet Net: đánh tiếng Việt nhưng ra dạng Viet Net

Chức Năng Tự Động:

- Chính Tả: Tắt/mở việc kiểm tra chính tả tự động. Khi người dùng đánh sai, máy sẽ kêu (bip) lên.
- Tự Điển: Tắt/mở tự điển hỏi ngã. Nếu người dùng đánh sai chữ có dấu hỏi/ngã, VPSkeys sẽ hiện ra đề nghị ở trong bảng nhỏ (xem phần nói riêng về bảng Hỏi/Ngã ở phần sau).
- Tốc Ký: Tắt/mở Tốc Ký (xem phần nói về Bảng Tốc Ký để rõ hơn).
- Autoload: Nếu chọn, VPSKeys sẽ tự động chạy (load) mỗi khi Windows bắt đầu. Nếu không chọn đặc điểm này, người dùng phải tự chạy VPSKeys mỗi khi muốn sử dụng.


Bảng Kỹ Thuật

- Sửa Bảng Mã: Tiếng Việt có nhiều bảng mã (encoding tables) như VPS, VNI, VSCII, TCVN, v.v... Đây là những bảng mã 8-bit. Ngoài ra còn có bảng mã 16-bit Unicode. (Xin đọc thêm phần FAQ về Unicode). Bấm vào danh sách liệt kê để chọn đúng bảng mã quý vị muốn sử dụng.

Lưu Ý: Bảng mã đi đôi với các phông chữ của chúng. Thí dụ, nếu chọn bảng mã VPS, quý vị cần phải chọn phông chữ VPS trong MS Word chẳng hạn để đánh tiếng Việt. Quý vị không thể chọn một bảng mã này để đánh với một loại phông của bảng mã khác. Xin lưu ý điều đó.


- Sửa Nút Dấu: Chọn "Thường" hoặc "Mệnh Lệnh". Bộ nút "mệnh lệnh" (function keys) có nghĩa là các nút F1, F2, F3, v.v... sẽ tượng trưng cho các dấu sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, v.v... Trong khi đó, bộ nút "thường" có nghĩa là quý vị sẽ dùng các nút thường trên bàn chữ để tượng trưng cho các dấu.


- Chọn Nút Dấu: Nếu quý vị chọn dấu "Thường" thì các ô bên dưới các mẫu chữ [á], [à], [ả], v.v... là các nút tượng trưng cho các dấu đó. Quý vị tùy ý thay đổi các nút dấu này. Hiện có 2 bộ nút phổ thông:
1. Chọn các con số 1, 2, 3, ... để tượng trưng cho sắc, huyền, hỏi, ngã, ...
2. Chọn các nút ' ? . v.v.. để tượng trưng cho sắc, huyền, hỏi, ngã, ... vì hình dáng các nút này trông giống như các dấu Việt Nam do đó dễ nhớ hơn.
Tuy nhiên quý vị tùy nghi thay đổi các nút dấu cho thích hợp với ý thích riêng.


- Đánh Dấu Đôi: Tắt/mở cách đánh cho lẹ các mẫu tự sau đây:
ă: đánh chữ [a] hai lần
ê: đánh chữ [e] hai lần
ơ: đánh chữ [o] hai lần
ư: đánh chữ [u] hai lần
đ: đánh chữ [d] hai lần

- Chọn Nút Thoát: Khi đánh tiếng Việt lẫn lộn với các ngoại ngữ khác, VPSKeys sẽ không biết quý vị đang đánh thứ tiếng nào cho nên có thể đưa đến tình trạng như door (tiếng Anh) trở thành dơr. Để giải quyết vấn đề này, quý vị có thể tắt cách đánh tiếng Việt đi. Tuy nhiên cách này làm chậm lại việc đánh máy. Thay vào đó, quý vị có thể nhấn nút thoát (escape key) để báo cho VPSKeys biết là chữ kế tiếp để nguyên trạng, đừng diễn dịch nó. Trở lại thí dụ chữ door, quý vị sẽ đánh d o \ o r để cho ra door. Chữ '\' là dấu thoát ở đây. Quý vị tùy nghi sửa lại nút thoát cho hợp ý mình.


Bảng Hoán Chuyển

 

Vì tiếng Việt có nhiều dạng khác nhau cho nên hồ sơ, tài liệu cũng có thể ở trong các dạng chữ tiếng Việt khác nhau. VPSKeys có phần này để giúp hoán chuyển qua lại các tài liệu trong dạng chữ khác nhau.


- Hoán chuyển hồ sơ: Trong khung [Từ], chọn dạng tiếng Việt của bài nguyên thủy. Trong khung [Hồ Sơ] ngay phía dưới, cho tên hồ sơ nguyên thủy vào, hoặc bấm nút [...] kế bên để đi tìm. Trong khung [Sang], chọn dạng tiếng Việt mà quý vị muốn đổi sang. Trong khung [Hồ Sơ] ngay phía dưới, cho tên hồ sơ mới vào (Ghi chú: có thể giữ nguyên tên hồ sơ, chỉ đổi extension).

Lưu Ý: VPSKeys chỉ có khả năng đổi hồ sơ trong dạng TEXT. Nếu hồ sơ trong các dạng như Word, PageMaker, v.v... xin đổi ra text (save as text) trước khi hoán chuyển.

AUTO: Trong khung [Từ] có dạng AUTO. Có nghĩa là khi chọn dạng này, VPSKeys sẽ tự động dò tìm dạng chữ của hồ sơ. Quý vị chỉ cần chọn dạng chữ muốn đổi trong khung [Sang] mà thôi. Nếu VPSKeys (vì lý do gì đó) không dò ra được dạng chữ của hồ sơ, quý vị phải tự chọn lấy dạng chữ trong khung [Từ].

Drag-drop: Nếu chọn đặc điểm này thì quý vị chỉ cần nắm kéo hồ sơ bỏ vào trong khung VPSKeys (chỗ nào cũng được). VPSKeys sẽ tự động hoán chuyển hồ sơ này.

- Hoán chuyển Clipboard: Nếu quý vị muốn hoán chuyển tại chỗ một nhóm chữ (convert text on-the-fly) dùng cách cut/paste thì làm như sau: Chọn dạng chữ nguyên thủy, và dạng chữ muốn đổi. Chọn (select) chùm chữ trong nhu liệu đang dùng (Word chẳng hạn). Copy hoặc Cut. Windows sẽ cho nhóm chữ này vào trong Clipboard. Kế tiếp bấm vào nút [Hoán Chuyển Clipboard]. VPSKeys sẽ hoán chuyển nhóm chữ đang ở trong Clipboard và bỏ kết quả vào trở lại Clipboard. Sau đó quý vị chỉ cần Paste trở lại trong Word (hay bất cứ chỗ nào khác của nhu liệu khác).


Bảng Tốc Ký

Tốc ký là hình thức rút ngắn việc đánh các nhóm chữ dài. Thí dụ như quý vị hay đánh chữ 'Việt Nam'. Để đánh máy cho lẹ, trong bảng tốc ký, quý vị cho vào ô nhỏ bên tay trái: vn. Trong ô nhỏ bên tay phải, cho vào Việt Nam. Sau đó bấm nút [Thêm]. Từ đó về sau, mỗi khi quý vị đánh chữ vn, VPSKeys sẽ biến chúng thành Việt Nam.

Lưu Ý: Để sử dụng Tốc Ký, phải mở (toggle on) đặc điểm Tốc Ký trong bảng Điều Chỉnh.


Tự Điển Hỏi Ngã

Trong bảng Điều Chỉnh có ô Tự Điển. Nếu mở đặc điểm này lên, VPSKeys sẽ dò lỗi hỏi/ngã tự động trong lúc quý vị đang đánh máy. Thí dụ, khi đánh một chữ sai, VPSKeys sẽ báo như sau:

Hoặc nếu chữ cũng có thể là hỏi hay ngã, VPSKeys sẽ báo như sau:


Tắt/Mở tiếng Việt

- Qua Khung Kiểm Soát (control panel): Trong phần Điều Chỉnh, Cách Đánh, chọn ô Tiếng Việt hoặc địa phương để tắt hay mở tiếng Việt.
- Qua bàn gõ (keyboard): Hoặc bấm hai nút Alt + Shift cùng một lúc để tắt hoặc mở Tiếng Việt.

Lưu Ý: Muốn biết tiếng Việt đang tắt hay mở, xem icon VPSKeys. Nếu đang trong dạng đánh tiếng Việt sẽ có hình bàn tay trên icon của VPSKeys. Nếu không thì tiếng Việt đã được tắt.


Linh tinh

Thay vì phải bấm vào icon VPSKeys để mở Khung Kiểm Soát (control panel) lên, quý vị có thể bấm vào icon VPSKeys bằng nút phải của con chuột để có mệnh đơn (menu) sau đây:

Trong mệnh đơn này, quý vị có thể tắt/mở Tiếng Việt, tốc ký, chánh tả, tự điển hỏi ngã, v.v...